ΕΡΕΥΝΑ ΝΕΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ-ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΜΑΡΑΘΩΝΑ....490 π.Χ

1. τα γεγονότα πριν από την μάχη
   Το 500 π.Χ οι Ίωνες επαναστατούν κατά της Περσικής κυριαρχίας (οι Ίωνες ήταν υποτελείς από το 545 π.Χ στους Πέρσες ,από όταν δηλαδή ο Κύρος ο Μέγας κατέλυσε το Λυδικό βασίλειο του παντοδύναμου τότε Κροίσου) και για να τα καταφέρουν ζητούν βοήθεια κυρίως από τις δυο μεγαλύτερες πόλεις της Ελλάδος εκείνη την εποχή την Σπάρτη και την Αθήνα. Οι μεν Σπαρτιάτες ύστερα από ώριμη σκέψη αποφάσισαν να μην αποστείλουν βοήθεια στους επαναστατημένους Ίωνες,οι δε Αθηναίοι παρασυρμένοι από τις υποσχέσεις των Ιώνων αποφάσισαν να συνδράμουν τα επαναστατημένα αδέλφια τους. Βοήθεια αποφάσισε να στείλει επίσης στους Ίωνες και η Ερέτρια,μία σημαντική πόλη της Εύβοιας. Οι Αθηναίοι και οι Ερετριείς έστειλαν στην εξεγερμένη Ιωνία 25 πλοία. 20 οι Αθηναίοι και 5 οι Ερετριείς . Η επανάσταση στην αρχή είχε μεγάλη επιτυχία λόγω της ορμής των επαναστατών αλλά και λόγω του ότι ο βασιλεύς των Περσών δεν περίμενε κάτι τέτοιο να συμβεί στην Ιωνία. Οι επαναστάτες και οι σύμμαχοί τους κατάφεραν να πυρπολήσουν ακόμη και τις Σάρδεις,την πόλη-έδρα της εκεί σατραπείας,μία μεγάλη και πλούσια πόλη. Από το σημείο αυτό και μετά η επανάσταση ακολουθεί αρνητική τροχιά .Οι Πέρσες ανασυντάσσονται και στέλνουν στρατό για να καταπνίξουν την επανάσταση. Τότε οι Αθηναίοι και οι Ερετριείς καταλαβαίνουν το άσκοπο της συνέχισης του πολέμου και αποφασίζουν να αποχωρήσουν απο τον πόλεμο αφήνοντας μετέωρους τους Ίωνες. Οι Ίωνες προσπάθησαν να τους μεταπείσουν αλλά ήταν μάταιος κόπος , είχαν ήδη πάρει την απόφασή τους.Έτσι οι Ίωνες έμεναν μόνοι να συνεχίζουν ένα πόλεμο απέναντι στην κοσμοκρατορία της εποχής,. Έναν πόλεμο που οι πιθανότητες να τελεσφορήσει καλώς για αυτούς να είναι λίγες ως και μηδαμινές. Τελικά η Ιωνική επανάσταση καταπνίγηκε το 494 π.Χ μετά από μία μεγάλη ήττα στην ναυμαχία της Λαδής και μετά από την καταστροφή της μεγαλύτερης πόλης των Ιώνων ,της Μιλήτου (τότε πρέπει να έφθανε τις 150000 κατοίκους περίπου) .Ο Βασιλεύς των Βασιλέων όμως Δαρείος ο Α' ο κοσμοκράτωρ της εποχής δεν ξέχασε αυτούς που βοήθησαν τους Ίωνες στην επανάσταση και ορκίστηκε να τους τιμωρήσει και να τους υποτάξει!
   Το 493 π.Χ προετοίμαζε έναν στρατό να τον στείλει υπό τον γαμπρό του Μαρδόνιο να τιμωρήσει τους πρώην συμμάχους των Ιώνων. Ο Μαρδόνιος ήταν ένας νέος,γενναίος,φιλόδοξος και ικανός στρατηγός και τηρούσε όλες τις προδιαγραφές για να φέρει σε πέρας την αποστολή του. Ο στρατός που τέθηκε υπό τις διαταγές του Μαρδονίου ήταν περίπου 30000-40000 άνδρες και 200 περίπου πλοία. Την άνοιξη του 492 π.Χ ο Μαρδόνιος με το στρατό του πέρασε από την Ασία στην Θράκη-Ευρώπη με σκοπό να κατέβει νότια και να κατακτήσει όλες τις περιοχές που θα έβρισκε στον διάβα του...με τελικό σκοπό τις Αθήνα και Ερέτρια . Ο Πέρσης στρατηγός όμως ενώ προσπαθούσε να περάσει από τον Άθω με τον στόλο του τον χτύπησε μια δυνατή τρικυμία και του προκάλεσε μεγάλη φθορά. Το γεγονός αυτό τον ανάγκασε να αποσυρθεί από την Μακεδονία που μόλις είχε φέρει υπό τον έλεγχό του και να γυρίσει μέσω Θράκης στην Ασία. Διασχίζοντας όμως την Θράκη δέχθηκε το βράδυ μια αιφνίδια επίθεση από τους Οδρυσσείς, θρακικό πολεμικό φύλο, την οποία επίθεση την αντιμετώπισε μεν του κόστισε πολύ δε . Ο Μαρδόνιος γύρισε πίσω στην Περσική αυλή χωρίς να φέρει σε πέρας την αποστολή που του ανατέθηκε από τον βασιλιά και πεθερό του, τον οποίο απογοήτευσε. Παρόλα αυτά ο Μαρδόνιος με την εκστρατεία του κατάφερε να θέσει υπό τον έλεγχο των Περσών την Θράκη και την Μακεδονία κάτι καθόλου εύκολο . Ο Δαρείος παρά την αρνητική έκβαση της εκστρατείας του γαμπρού του δεν πτοήθηκε και έδωσε εντολή να αρχίσουν νέες προετοιμασίες για νέα εκστρατεία κατά των Ελλήνων συμμάχων των Ιώνων .Μάλιστα αυτή την φορά για να ξέρει ποιοι Έλληνες σκοπεύουν να τον πολεμήσουν έστειλε πρέσβεις σε όλη την Ελλάδα για να ζητήσει γη και ύδωρ,ένδειξη υποταγής προς τον Πέρση βασιλιά για όποιον τα έδινε.Οι Σπαρτιάτες και η Πελοποννησιακή συμμαχία την οποία ήλεγχε η Σπάρτη αρνήθηκαν να δώσουν γη και ύδωρ όπως η Αθήνα και η πόλη των Πλαταιών,πόλη δορυφόρος της Αθήνας.


2. Οι στρατοί των δυο αντιμαχόμενων πλευρών
   Ο Περσικός στρατός την εποχή εκείνη ήταν ο καλύτερος στον κόσμο καθώς κατάφερε να επιβληθεί σε Αιγύπτιους,Βαβυλώνιους,Μήδους, Λύδους,Σκύθες και σε πολλούς άλλους λαούς .Επιπλέον ήταν και ο πιο έμπειρος στρατός αφού οι στρατιώτες του και οι στρατηγοί του είχαν λάβει μέρος σε πάμπολλες μάχες,αν και αδόκιμος ο όρος ήταν ο πιο μπαρουτοκαπνισμένος στρατός της εποχής. Ο Περσικός στρατός αποτελούνταν από πεζικό, ιππικό ,ψιλούς (τοξότες και σφενδονήτες) ,άρματα ,ελέφαντες και μηχανές (πχ πολιορκητικές) .Ήταν ένας στρατός που σε όλα τα επίπεδα ήταν άρτια οργανωμένος. Ο τρόπος μάχεσθαι των Περσών ήταν εκείνος της στέπας ,δηλαδή έδινε μεγάλη σημασία στο ιππικό και τις επελάσεις του και στις πολλές και καλές βολές των ψιλών του. Επομένως το ιππικό και οι ψιλοί του ήταν τα καλύτερα σώματα του,ενώ το πεζικό του δεν ήταν τόσο αξιόμαχο.Η πολεμική αυτή νοοτροπία των Περσών επιβάλλονταν από την γεωγραφία ,τις τεράστιες πεδιάδες που έχει η περιοχή στην οποία ζουν οι ίδιοι και οι λαοί που κατέκτησαν. Έτσι έπρεπε να πολεμήσουν για να επιβιώσουν στην αρχή και μετά να εξαπλωθούν στη Ασία και την Ανατολή. Ο εξοπλισμός τους αμυντικά δεν ήταν τόσο αποτελεσματικός καθώς έφεραν μία ψάθινη ασπίδα,ένα σκούφο ή ένα απλό χάλκινο κράνος και ελάχιστοι ήταν αυτοί που έφεραν ένα θώρακα.Ο επιθετικός τους εξοπλισμός ήταν ένα μακρύ ξίφος και ένα κοντό δόρυ που έφθανε το πολύ ως τα 2m .Ο εξοπλισμός αυτός αμυντικά δεν προσέφερε στον κάτοχό του μεγάλη προστασία ,αλλά του έδινε ως αντιστάθμισμα ευκινησία και ευλυγισία στην μάχη.
   Ο Ελληνικός στρατός από την άλλη μαχητικά ήταν ισάξιος του Περσικού μιας και οι Έλληνες ήταν συνεχώς σε εμφύλιες διαμάχες. Επίσης πολλοί Έλληνες έβγαζαν το ψωμί τους σαν μισθοφόροι πολεμιστές.Δεν είναι τυχαίο ότι τους Έλληνες οι άλλοι λαοί τότε τους φώναζαν τον λαό του σιδήρου λόγω του βαρίου οπλισμού τους . Οι Έλληνες εκείνη την εποχή δεν είχαν εντάξει στο στρατό τους τους ιππείς,αλλά και τους ψιλούς που είχαν ήταν λίγοι στον αριθμό. Άρα μειονεκτούσε σε αυτά τα επίπεδα από τον Περσικό στρατό. Το μεγάλο πλεονέκτημα όμως που είχε ο ελληνικός στρατός ήταν τακτικό. Οι Έλληνες μάχονταν κατά φάλαγγες,ο ένας πλάι στον άλλο και με οπλισμό πολύ βαρύ. Το γεγονός αυτό δημιουργούσε ένα αδιαπέραστο τείχος που ήταν δύσκολο να το διασπάσει αν δεν μαχόσουν με τον ίδιο τρόπο.Ακόμα και οι ιππείς δεν μπορούσαν να αντιπαραβληθούν σε μια φάλαγγα . Ο Ελληνικός εξοπλισμός ήταν ο παρακάτω: το όπλον (μια στρόγγυλη ασπίδα με κοιλιά ακτίνας=1m,η κοιλιά υπήρχε για να εφαρμόζει το χέρι καλύτερα και να μοιράζεται το βάρος της σε όλο το χέρι κάτι που την έκανε εύχρηστη,συνήθως ήταν ξύλινη και από πάνω είχε τεντωμένα δέρματα ή είχε επίστρωση ορείχαλκου κάτι που την έκανε σχεδόν αδιαπέραστη, το μέγεθος της ασπίδας κάλυπτε όλον τον κορμό του κατόχου της ως και τους μηρούς,βλέπουμε δηλαδή προσέφερε μεγάλη ασφάλεια στον κάτοχο της),ο θώρακας που ήταν συνήθως ορειχάλκινος,κνημίδες,περικεφαλαία,ένα κοντό ξίφος μήκους περίπου 60cm και ένα μακρύ δόρυ μήκους τουλάχιστον 2,5m. Βλέπουμε λοιπόν ότι ο Ελληνικός εξοπλισμός ήταν κατά πολύ καλύτερος από εκείνο των Περσών. Η νοοτροπία των Ελλήνων να δίνουν μάχες σώμα με σώμα επέβαλλε σε αυτούς να έχουν ένα τόσο βαρύ οπλισμό αν θέλουν να έχουν ελπίδες επιβίωσης στην μάχη. Συνεπώς καταλαβαίνουμε ότι η φάλαγγα και ο εξοπλισμός δημιουργούσαν για τους Έλληνες ένα μεγάλο πλεονέκτημα έναντι του αντιπάλου κατά την μάχη. Παρατηρούμε εδώ ότι αντιμέτωπες βρίσκονται δυο διαφορετικές νοοτροπίες μάχεσθαι εκείνη της στέπας και εκείνη της μάχης σώμα με σώμα.


3) οι στρατηγοί των δυο αντίπαλων πλευρών
   Οι Πέρσες στρατηγοί που θα αναλάμβαναν την νέα εκστρατεία κατά των Ελλήνων ήταν ο Δάτις και ο Αρταφέρνης .Ο μεν πρώτος ήταν πολύ έμπειρος  συμμετέχοντας σε πολλές εκστρατείες που έκανε ο Δαρείος. Ο δε Αρταφέρνης ήταν λιγότερο έμπειρος αλλά εξίσου γενναίος και ικανός με τον Δάτι. Και οι δυο τους ήταν γνώστες της στρατιωτικής τέχνης και ήξεραν ακριβώς τις δυνατότητες του στρατού τους. Το μόνο μειονέκτημα που είχαν ήταν ότι δεν γνώριζαν τον ελληνικό τρόπο μάχεσθαι.Κανείς Πέρσης δεν είχε έρθει αντιμέτωπος ακόμη μια φάλαγγα σε πεδίο μάχης. Ο στρατός τους πιθανόν να ανέρχονταν σε 40000 άνδρες περίπου και 150 πλοία.Ήταν ένα στράτευμα ικανό για να πετύχει την αποστολή του.
   Ο Μιλτιάδης ήταν η ηγετική μορφή των Αθηναίων στον επικείμενο αγώνα κατά των Περσών. Ο Αθηναίος στρατηγός καταγόταν από ένδοξη οικογένεια και πατέρας του ήταν ο Κίμων. Ο Μιλτιάδης είχε έρθει σε επαφή με τους Πέρσες και τον Περσικό στρατό όντας τύραννος κατά το παρελθόν σε Θρακική πόλη. Σε επαφή είχε έρθει όταν ο Δαρείος ο αυτοκράτορας των Περσών εκστράτευσε κατά των Θρακών και των Σκυθών. Τώρα όμως ο Μιλτιάδης είχε γυρίσει στην πατρίδα του και ήταν έτοιμος να προσφέρει τις υπηρεσίες του σε αυτήν. Ο Μιλτιάδης φημιζόταν για την ανδρεία του και την ευστροφία του,αρετές που του έδιναν μεγάλα πλεονεκτήματα.Η Αθήνα βλέπουμε έτυχε να έχει την κρίσιμη εκείνη ώρα τον κατάλληλο άνδρα για μια τέτοια δύσκολη στιγμή.


4)λίγο πριν την μάχη
   Οι Πέρσες αυτή την φορά δεν περιέπλευσαν το Αιγαίο όπως προσπάθησε να κάνει ο Μαρδόνιος πριν 2 χρόνια αλλά το διέσχισαν. Στο πέρασμα τους πολλά νησιά του Αιγαίου (από τις Κυκλάδες πέρασαν οι Πέρσες )παραδόθηκαν για να μην νιώσουν την καταστροφή στο πετσί τους. Πρώτη στάση και πρώτος στόχος των Περσών ήταν η Ερέτρια . Η πολιορκία κράτησε έξι μέρες κατά την οποία οι οι κάτοικοι της Ερέτριας αντέταξαν σθεναρή αντίσταση.Η πόλη έπεσε προδομένοι από δυο πολίτες της. Οι κάτοικοί της υποδουλώθηκαν και η πόλη πυρπολήθηκε,όπως οι Σάρδεις σχεδόν πριν 9 χρόνια. Η Αθήνα στο διάστημα αυτό έστειλε τον Φειδιππίδη ,έναν δρομέα μεγάλων αποστάσεων ως πρέσβη στην Σπάρτη για να ζητήσει την βοήθεια των Σπαρτιατών που ήταν την περίοδο εκείνη οι καλύτεροι πολεμιστές των Ελλήνων.Οι Σπαρτιάτες γεννιόταν και πέθαιναν πραγματικά με το σπαθί και το δόρυ στο χέρι. Η Σπάρτη ήταν η ηγεμόνας των ελληνικών πόλεων εκείνη την εποχή. Οι Σπαρτιάτες δεν αρνήθηκαν την αίτηση των Αθηναίων για βοήθεια,αλλά τους είπαν ότι δεν μπορούν να εκστρατεύσουν την περίοδο των Καρνείων, υπήρχε θρησκευτικό κόλλημα θα λέγαμε. Ο Φειδιππίδης πήρε τον δρόμο του γυρισμού μεταφέροντας όχι και τόσο καλά νέα στην Αθήνα. Η πόλη της Αθηνάς έμενε στην ουσία μόνη της απέναντι στον μεγαλύτερο κίνδυνο που αντιμετώπισε ποτέ.Μόνη απέναντι σε μια κοσμοκρατορία,σε μια αήττητη κοσμοκρατορία. Ο Ηρόδοτος που μας λέει για το θρησκευτικό κόλλημα των Σπαρτιατών ,πιστεύει ότι όντως οι Σπαρτιάτες γι αυτό δεν έστειλαν άμεσα βοήθεια. Το ίδιο πιστεύω κι εγώ γιατί όπως μας λέει παρακάτω πάλι ο Ηρόδοτος η βοήθεια των Σπαρτιατών,2000 άνδρες περίπου,έφθασε λίγο μετά την μάχη ,μάλλον την επομένη και πως οι Σπαρτιάτες έμαθαν την είδηση της νίκης από τους Αθηναίους. Άρα αυτό σημαίνει ότι οι Σπαρτιάτες ήταν οι πρώτοι που έμαθαν από τους υπόλοιπους Έλληνες την νίκη των Αθηναίων. Επομένως η βοήθεια για λίγο δεν έφθασε στην ώρα της και να προσφέρει της υπηρεσίες της στην μάχη. Επομένως όλες οι άλλες υποθέσεις δεν έχουν κανένα έρεισμα.
   Ο Φειδιππίδης μετέφερε στην Αθήνα τα δυσάρεστα νέα από την Σπάρτη και τώρα οι Αθηναίοι άρχισαν να συζητούν πως θα αντιμετωπίσουν τον Πέρση εισβολέα, ο οποίος μετά την Ερέτρια αποβιβάστηκε στην παραλία του Μαραθώνα ύστερα από την συμβουλή του πρώην τυράννου της Αθήνας του Ιππία ( μετά την εκδίωξη του από την Αθήνα κατέφυγε στην αυλή του Δαρείου) .Πλέον ο εχθρός βρισκόταν μέσα στην Αττική γη. Οι πολίτες είχαν χωριστεί σε δυο στρατόπεδα σε εκείνους που ήθελαν να πολεμήσουν τους Πέρσες πίσω από την σιγουριά των τειχών της πόλεως τους και σε αυτούς που ήθελαν να τους πολεμήσουν στον Μαραθώνα. Ο Μιλτιάδης επιθυμούσε να γίνει η μάχη στον Μαραθώνα γιατί φοβόταν μήπως η Αθήνα είχε την τύχη της Ερέτριας και χαθεί από μέσα. Εξάλλου δεν ξεχνούσε ότι υπήρχαν ακόμη Αθηναίοι που νοσταλγούσαν την εποχή του Ιππία. Τελικά μετά από διαβουλεύσεις της εκκλησίας του δήμου αποφασίστηκε να αντιμετωπιστεί η περσική απειλή στον Μαραθώνα.


5) Στη Μάχη
   Οι Αθηναίοι έφθασαν στον Μαραθώνα και στρατοπέδευσαν απέναντι από τους Πέρσες σε ένα λόφο για να είναι ασφαλείς από τυχόν επέλαση του εχθρικού ιππικού ή από τυχόν αιφνίδια επίθεση του εχθρού. Οι Πέρσες ήταν στρατοπεδευμένοι στην παραλία δίπλα από τα πλοία τους . Και οι δυο για μερικές μέρες ετοιμαζόταν για μάχη ,αλλά κανείς από τους δυο δεν ήταν πρόθυμος ακόμα να κάνει την πρώτη κίνηση. Στο στράτευμα των Αθηναίων ξέσπασε διχογνωμία. Η διχογνωμία που είχε ξεσπάσει και στην πόλη για το να έπρεπε να πολεμήσουν τον εχθρό στον Μαραθώνα ή όχι. Οι 5 στρατηγοί ήθελαν να επιστρέψουν στην πόλη και ο Μιλτιάδης με τους άλλους 4 στρατηγούς επιθυμούσε να γίνει η μάχη στον Μαραθώνα. Το  θέμα έλυσε ο πολέμαρχος ο οποίος όταν υπήρχε το πρόβλημα της διχογνωμίας στο στρατό καλείται αυτός να πάρει την απόφαση για το τι θα γίνει και η απόφασή του ήταν να στηρίξει τον Μιλτιάδη. Η απόφαση αυτή ελήφθη αφού ο Μιλτιάδης τον έπεισε νωρίτερα ότι το συμφέρον της Αθήνας και της Ελλάδος ήταν να γίνει η μάχη στον Μαραθώνα. Οι Πλαταιές έστειλαν εκείνη την στιγμή 1000 άνδρες για να βοηθήσουν την φίλη και σύμμαχό τους Αθήνα,κάτι που χαροποίησε τους Αθηναίους.
   Ο Αθηναίος στρατηγός λύνοντας και το που θα γίνει η μάχη ήταν ελεύθερος να καταστρώσει το σχέδιο μάχης. Τα προβλήματα που είχε να αντιμετωπίσει ήταν τρία: α)ο αριθμός των Περσών, β)το ιππικό τους και γ)οι πολλές και καλές βολές των ψιλών τους . Το πρώτο θα το έλυνε παρατάσσοντας τους άνδρες του σχεδόν στο ίδιο μήκος που θα παρατάσσονταν ο αντίπαλος ώστε να αποφύγει πιθανή κύκλωση. Το δεύτερο λύθηκε μόνο του μιας και οι Πέρσες για άγνωστο λόγο είχαν αποσύρει τους ιππείς τους. Και το τρίτο θα έδινε εντολή τα τελευταία 300m όπου θα είναι στο βεληνεκές των αντίπαλων ψιλών οι άνδρες του να τρέξουν. Με το τρέξιμο οι καλώς γυμνασμένοι Αθηναίοι( έτρωγαν την ζωή τους στα γυμναστήρια της εποχής εκείνης) θα κάλυπταν γρήγορα τα μέτρα που έπρεπε μέχρι να έρθουν σε σύγκρουση με τις γραμμές του εχθρού. Ο χρόνος που θα χρειαζόταν θα ήταν περίπου 40 δεύτερα,δηλαδή 7-8 βολές θα έκαναν οι ψιλοί και από αυτές οι 5 θα ήταν οι καλές. Τέλος πρόσεξε ο Μιλτιάδης ότι ο Δάτις και ο Αρταφέρνης παρατάσσονταν με ισχυρό κέντρο και αδύναμα άκρα. Αυτό σκέφτηκε έπρεπε να το εκμεταλλευτεί γι αυτό αυτός θα εφάρμοζε το αντίθετο,δυνατά άκρα και αδύναμο κέντρο.Στα άκρα το βάθος των ανδρών φρόντισε να φθάνει τους 8 και στο κέντρο στους 4. Οι εντολές ήταν προς τους στρατηγούς του κέντρου Θεμιστοκλή και Αριστείδη(τον γνωστό ως δίκαιο) μετά την αρχική επίθεση τους να αρχίσουν να οπισθοχωρούν με τάξη κρατώντας τις γραμμές τους ενώ οι διαταγές προς τους άλλους στρατηγούς των άκρων ήταν μετά την φυγή των ηττημένων περσικών άκρων να μην επιδοθούν στο κυνήγι τους αλλά να συνενωθούν και να αρχίσουν επίθεση στα νώτα του ισχυρού περσικού κέντρου. Οι Πέρσες στο κέντρο εν ολίγοις θα βρεθούν να πολεμούν σε δυο μέτωπα.Το σχέδιο του Μιλτιάδη ήταν έξοχο αλλά για να πετύχει έπρεπε να εκμεταλλευθεί άριστα τον χρόνο.
   Το πρόσταγμα για την μάχη ο Μιλτιάδης το έδωσε την ημέρα που ήταν αυτός στρατηγός. Οι Πέρσες βλέποντας τους Αθηναίους να έρχονται κατά πάνω τους τρέχοντας   θεώρησαν ότι τους είχε πιάσει μια μανία,ότι είχαν τρελαθεί και ότι ερχόταν καταπάνω στον θάνατό τους. Δεν μπορούσαν να φανταστούν ότι ήταν μέρος του σχεδίου του Μιλτιάδη το οποίο πέτυχε απόλυτα στην πρώτη φάση του έχοντας μηδαμινές απώλειες από τις βολές των ψιλών των Περσών. Όταν οι Αθηναίοι επέπεσαν πάνω στις Περσικές γραμμές με την φάλαγγά τους οι πυκνές σε άνδρες αλλά χαλαρές σε τάξη γραμμές τους  κλονίσθηκαν και άρχισαν να υποχωρούν. Στο κέντρο όμως που ο αριθμός τους ήταν μεγάλος γρήγορα απορρόφησαν την αρχική ορμή της φάλαγγας των Θεμιστοκλή και Αριστείδη και μάλιστα πέρασαν στην αντεπίθεση . Ήταν ώρα οι Θεμιστοκλής και Αριστείδης να αρχίσουν να υποχωρούν και να κρατούν μαχόμενοι την τάξη στις γραμμές τους. Ενώ επικρατούσε η παραπάνω κατάσταση στο κέντρο,στα άκρα οι Αθηναίοι παρά την αρχική αντίσταση των περσικών άκρων γρήγορα κατάφεραν να τα τρέψουν σε φυγή. Ο Μιλτιάδης αμέσως συνενώνει τα δυο άκρα και αφήνει τους φυγάδες ήσυχους στην φυγή τους και ξεκινά άμεσα στα νώτα σφοδρή επίθεση στο περσικό κέντρο. Οι Πέρσες ξαφνιασμένοι,σαν να τους χτύπησε κεραυνός εν αιθρία άρχισαν να να σφάζονται από παντού. Οι Αθηναίοι δεν ήταν πρόθυμοι να δείξουν οίκτο στον Πέρση εισβολέα τώρα που είχαν το πάνω χέρι εκείνοι. Οι Πέρσες μην μπορώντας να πολεμήσουν σε δυο μέτωπα άρχισαν να πετούν τα όπλα και να τρέπονται σε φυγή άλλοι προς τα πλοία τους και άλλοι προς τα έλη που ήταν εκεί κοντά για να βρουν σίγουρο θάνατο.
   Οι Αθηναίοι ακολούθησαν τους Πέρσες φυγάδες ως και τα πλοία τους μεταφέροντας την μάχη στα πλοία τώρα. Οι Πέρσες προσπαθούσαν να επιβιβαστούν και να φύγουν από τον τόπο του μαρτυρίου τους που μέχρι πριν λίγο πίστευαν ότι θα ήταν ο τόπος που θα γνωρίσουν άλλη μία μεγάλη δόξα. Τελικά μετά από πολύ κόπο και αίμα κατάφεραν να επιβιβαστούν και να σαλπάρουν από τον Μαραθώνα. Είχαν αφήσει πίσω τους σχεδόν 7000 νεκρούς και μαζί τους πήραν και πάρα πολλούς τραυματίες,σε αντίθεση με τους Αθηναίους και τους Πλαταιείς που άφησαν σχεδόν 200 νεκρούς και είχαν και λίγους τραυματίες. Η χαρά της νίκης ήταν μεγάλη,ανείπωτη είχαν καταφέρει να νικήσουν μόνοι τους τους αήττητους ως τότε σε μάχη Πέρσες. Ο Μιλτιάδης όμως πρόσεξε ότι τα πλοία δεν σάλπαραν προς ανατολάς αλλά προς νότο και συμπέρανε ότι οι Πέρσες είχαν ως στόχο την ανυπεράσπιστη Αθήνα, οπότε έπρεπε να σταματήσει το γλέντι πριν καλά καλά αρχίσει και να σπεύσουν γρήγορα στην πόλη τους.Άφησε μόνο λίγους άνδρες για να περιποιηθούν τους τραυματίες και να προσέχουν το πεδίο της μάχης και με τους υπόλοιπους ξεκίνησε για την Αθήνα. Οι άνδρες του μετά την περίλαμπρη νίκη τους δεν ένιωθαν καμία κούραση και ήταν έτοιμοι για μια νέα μάχη έξω από την Αθήνα αυτή την φορά. Λίγο πριν σκοτεινιάσει ο Μιλτιάδης και οι άνδρες του είχαν φθάσει στη Αθήνα και τότε είδαν στον ορίζοντα του Φαλήρου τα περσικά πλοία. Οι Πέρσες όμως κατάλαβαν την παρουσία του Αθηναικού στρατού και μη θέλοντας να γνωρίσουν την ίδια μέρα δύο μεγάλες ήττες αποφάσισαν να γυρίσουν ντροπιασμένοι στην Περσία.Ήταν ο πρώτος περσικός στρατός που γνώριζε μία συντριβή,μία πανωλεθρία.Κυριολεκτικά οι Αθηναίοι τους πετσόκοψαν στον Μαραθώνα. Την επομένη μάλλον έφθασαν στην Αθήνα μετά από πορεία 2 ημερών μόλις 2000 Σπαρτιάτες έτοιμοι για μάχη εκεί πληροφορήθηκαν από τους Αθηναίους τα νέα της μεγάλης νίκης τους και τους συνεχάρηκαν. Οι Σπαρτιάτες είδαν και το πεδίο της μάχης και συγχάρηκαν για άλλη μια φορά τους Αθηναίους.

Ο ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΤΗΣ ΜΠΡΕΞΙΖΑΣ...

Ο αρχαιολογικός χώρος της Μπρέξιζας Αττικής

Η περιοχή Στη Νέα Μάκρη και στα Β.Α. σύνορά της με το Δήμο Μαραθώνα, υπάρχει ο υγρότοπος της Μπρέξιζας (ή Βάλτος) γνωστός και ως το Μικρό Έλος.  Η γεωμορφολογική εξέλιξη της περιοχής είναι όμοια μ’ εκείνη του Σχoινιά, αφού τα δύο αυτά έλη αποτελούσαν τα άκρα μιας αρχαίας λιμνοθάλασσας. Τα αποξηραντικά έργα του 1930 εφαρμόστηκαν κι εδώ. Έχουν βρεθεί ίχνη προϊστορικής κατοίκησης και τάφοι της γεωμετρικής εποχής και της κλασικής περιόδου με κτερίσματα. Πολλοί μελετητές θεωρούν ότι σε αυτή την περιοχή στρατοπέδευσαν οι Αθηναίοι πριν από την μάχη του Μαραθώνα το 490 π.Χ. , γιατί περιλαμβάνει το μοναδικό στην Αττική Ιερό των Αιγυπτίων Θεών, πολυτελές Βαλανείο κι εγκαταστάσεις ιχθυοτροφείου, όλα μάλλον έργα του Ηρώδη του Αττικού (2ος μ.Χ. αι.). Τα κινητά ευρήματα (υπερμεγέθη αιγυπτιάζοντα αγάλματα, σπάνιοι λατρευτικοί λύχνοι κ.λπ.) είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακά και πολλά από αυτά εκθέτονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Μαραθώνα, ενώ ένα από τα ανδρικά αγάλματα μάς υποδέχεται στη νέα αίθουσα της Αιγυπτιακής Συλλογής του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Στην αρχική θέση των αγαλμάτων έχουν τοποθετηθεί πιστά αντίγραφά τους. Το ΥΠ.ΠΟ. έχει απαλλοτριώσει το τμήμα που περιέχει το Ιερό και το Βαλανείο κι έχει ορίσει Α’ & Β’ Ζώνες Προστασίας για μία έκταση περίπου 300 στρ., η οποία περιλαμβάνει και το δημόσιο κτήμα της πρώην Αμερικανικής Βάσης Νέας Μάκρης. Ο αρχαιολογικός χώρος της Μπρέξιζας είναι ιδιαίτερα σημαντικός

ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΜΑΡΑΘΩΝΑ-ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ του θεόδωρου Παπαηλία "Τελική Σύνθεση ή Η Ανατολή απέναντι στη Δύση" εκδ. Παρουσία

Γιατί οι μέτριας υγείας μεσήλικοι Αθηναίοι επικράτησαν των καλογυμνασμένων νεαρών Περσών

(...) Έλεγα ότι ο κόσμος μαθαίνει το παρελθόν, την Ιστορία, με λάθος τρόπο, διότι οι ιστοριογραφούντες περιγράφουν όπως οι ποιητές, ίσως με ελάχιστες εξαιρέσεις, τις οποίες αγνοώ – απλώς τις υποθέτω. Μόνο μετά τον 19ο αιώνα και την άνοδο των κοινωνικών επιστημών, της Κοινωνιολογίας και της Πολιτικής Οικονομίας, κατεγράφησαν σταθερά βήματα και αξιόλογες προσεγγίσεις· εντούτοις, στις βασικές γνώσεις, οι αντιλήψεις παραμένουν ως έχουν.

 

Λοιπόν, το παράδειγμα που σας υποσχέθηκα προηγουμένως θα σας το εκθέσω με απελπιστική συντομία ελλείψει χρόνου.

 

Στον Μαραθώνα υμνείται η φιλοπατρία και το πώς οι λίγοι Αθηναίοι κατάφεραν να εναντιωθούν και να νικήσουν τη μεγαλύτερη τότε γνωστή τους αυτοκρατορία. Αυτό το κλέος επικράτησε από εκείνη την περίοδο και καταθλιπτικά η αντίληψη του τρόπου επιτυχίας παραμένει μέχρι τις ημέρες μας. (...) Παρακαλώ, προσέξτε τι υποστηρίζουν όλοι οι ασχολούμενοι που αναμασούν τις ιστορίες των παλαιών: Ο περσικός στόλος κατέφθασε με 100.000 στρατό για τους παραμυθάδες, με 50.000 για τους κάπως προσεκτικότερους, εν τέλει με 30.000 για τους σοβαρούς.

Κατ’ αρχάς καθίσταται προφανές, για όποιον διαθέτει στοιχειώδη γνώση επί των στρατιωτικών, ότι τέτοιοι αριθμοί είναι αστήρικτοι.

 

Τα πλοία της εποχής αδυνατούσαν να μεταφέρουν τόσο στράτευμα. Το πλήθος τους θα έδει να ήταν τεράστιο, πράγμα που ούτε συνέβη, αλλά δεν είχε και νόημα. Ο βασιλιάς Δαρείος ήθελε να τιμωρήσει δύο μικρές πόλεις. Δεν θα έστελνε όλο τον στόλο του ή όλο τον στρατό του, λες και σκόπευε να καταλάβει ολόκληρη την Ευρώπη. 

 

Έτσι οι άσχετοι φιλόλογοι ή οι ευρυμαθείς, που ασχολούνται με το άθλημα αυτό, αγνοούν τι σημαίνει επιμελητεία, εφοδιαστική. Στον 20ό αιώνα έγινε κατανοητό αυτό.

 

Προσέξτε: 30.000 άτομα, εάν έτρωγαν μόνο ψωμί – το κρέας χαρακτήριζε το σιτηρέσιο των αρχηγών – και αν υπολογίσουμε ότι ο καθείς ήθελε περίπου ένα ή, έστω, μισό κιλό, φανταστείτε πόσους τόνους θα χρειάζονταν την ημέρα και, εάν η εκστρατεία διαρκούσε μήνες, πόση ποσότητα τροφής. Αλλά με το νερό και τόσα άλλα απαραίτητα τι θα γινόταν; Υπ’ αυτούς τους όρους 15.000 - 18.000, αν εκτιμήσουμε τη χωρητικότητα του στόλου, θα πρέπει να ήταν ο όγκος των εκστρατευσάντων.

 

Αν όμως αφαιρέσουμε τους βοηθητικούς και τους κηφήνες, δηλαδή μαγείρους, ιπποκόμους, υπηρέτες, τεχνικούς στις στολές, στις πανοπλίες, στα σκάφη κ.λπ., παλλακίδες και χίλιους δυο άλλους, τότε οι μάχιμοι δεν θα υπερέβαιναν τους 12.000. Και το ιππικό τους όχι πλέον των 1.000 - 1.500.

Από την άλλη πλευρά παρατάχθηκαν 11.000 Αθηναίοι και Πλαταιείς. Εξ αυτών στην ομάδα κρούσης λιγότεροι των 10.000. Εδώ οι βοηθητικοί, λόγω συνθηκών, γιατί βρίσκονταν δίπλα στην πόλη τους, διότι άλλη απεδεικνύετο η δομή του στρατεύματος, ήταν ελάχιστοι.

 

Η ποσοτική, συνεπώς, διαφορά αποδεικνύεται μικρή και δεν διαδραμάτισε, ως εκ τούτου, καθοριστικό ρόλο. Όθεν, τα περί πολυάριθμων Περσών και πολύ ολιγαριθμότερων Ελλήνων, που αποτελούν τον κύριο άξονα της συζήτησης, καταρρίπτονται. Ας διερευνήσουμε την ποιότητα.

Ορισμένοι, ως δεύτερη γραμμή άμυνας, θα τονίσουν το υψηλό ηθικό των ελεύθερων ανθρώπων απέναντι στη δουλεία των Ασιατών. Λυπάμαι, αλλά και εδώ η πραγματικότητα τους αποκαθηλώνει.

 

Τι επαγγέλλονταν οι κληρωτοί της Αθήνας; Ή των Πλαταιών πριν τους καλέσουν στα όπλα; Αγρότες, εργάτες, τεχνίτες, κεραμοποιοί, έμποροι, ναυτικοί κ.λπ. Τι ηλικίες; Από 20 ετών μέχρι 50. Φανταστείτε έναν μέσο οπλίτη: με κοιλιά, αγύμναστο. Κάποιοι να ταλαιπωρούνται από αρθριτικά, με πόνους στα πόδια, στις κλειδώσεις. Το προσδόκιμο ζωής εκυμαίνετο περί τα 55 και κάτω. Μάλλον μια μετριότητα.

 

Και οι εφεδρείες τους; Μόνο υπέργηροι. Επειδή λόγω φτώχειας σιτίζονταν κακώς, παρουσίαζαν περισσότερα σοβαρά προβλήματα υγείας σε σχέση με τους καλοζωισμένους ευγενείς.

 

Αντιπαραβάλετέ τους με τους Ασιάτες. Ό,τι εκλεκτότερο. Νέοι, εξασκημένοι στρατιώτες που είχαν αυτό ως επάγγελμα. Το τονίζω αυτό, διότι συνιστά κομβικό σημείο. Ποιοτικά, λοιπόν, το στράτευμα των Ελλήνων ήταν χειρότερο. Ως υποσημείωση, ή αντίστιξη, σας αναφέρω τα κλέη των Σπαρτιατών. Αυτοί, ναι, ήταν επαγγελματίες, τουτέστιν στρατιώτες, γι’ αυτό μια χούφτα από δαύτους επεβάλλετο παντού και παρέμειναν σχεδόν αήττητοι. Οι άλλες ελληνικές πόλεις με τους κληρωτούς εμφάνιζαν τα χάλια ή τη μετριότητα της Αθήνας.

Υπ’ αυτούς τους όρους προκύπτει το ερώτημα: Πώς νίκησαν; (...) Υπήρξαν δύο πλεονεκτήματα, το ένα φανερό, το άλλο αφανές, που έγειραν την πλάστιγγα υπέρ των Αθηναίων.

 

Το κεφάλαιο Μιλτιάδης

Πρώτον, ένας από τους δέκα στρατηγούς ήταν ο Μιλτιάδης. Διέθετε το πλεονέκτημα ότι, ως τύραννος στη Θράκη, είχε συμμετάσχει στην εκστρατεία των Μήδων στη Βαλκανική, στον Δούναβη. Αφού ο Κύρος απέτυχε πολεμώντας στα βόρεια – πιθανώς στην Κασπία ή προς την πλευρά της Μαύρης Θάλασσας –, ο Δαρείος ζητούσε να τους επιτεθεί εκ των όπισθεν.

 

Διέβη τη Θράκη, πέρασε τη σημερινή Βουλγαρία και στο ύψος της Ρουμανίας ή της Μολδαβίας συγκρούστηκε με τους «Σκύθες», πιθανώς τουρανικά φύλα, αλλά απέτυχε, ως εικός, να επιβληθεί. Σκέφθηκε δηλαδή να κάνει τον κύκλο του Ευξείνου Πόντου και να επιστρέψει στην Περσία από τον Καύκασο. Υπ’ αυτές τις προϋποθέσεις ο Μιλτιάδης ήταν πλήρως ενήμερος των δυνατοτήτων του περσικού στρατού.

 

Αυτός ήταν ο λόγος για τον οποίο έχαιρε σεβασμού από τους υπόλοιπους εννέα (στρατηγούς). Μολαταύτα οι πέντε, παρά τις διαβεβαιώσεις του, τις οποίες έβρισκαν σωστές, δεν αποτολμούσαν επίθεση. Αν έχαναν, δεν υπήρχαν εφεδρείες. Η υποταγή της πόλης θα ήταν πλήρης.

Φάνηκε τελικώς να πείθονται και να αλλάζουν γνώμη όταν οι Πέρσες, απαυδισμένοι από την αναμονή, επιβίβασαν το ιππικό τους στα πλοία. Προφανώς ο Δάτης, ο αρχηγός του στρατεύματος, θα άφηνε ένα μέρος του στρατού του στον Μαραθώνα (θεωρώντας ότι οι οπλίτες είναι απόλεμοι) και με το υπόλοιπο θα διενεργούσε τον κύκλο της Αττικής και θα επετίθετο στην Αθήνα. Ο πρώην βασιλιάς Ιππίας, που ακολουθούσε προσδοκώντας να επανέλθει στον θρόνο, τους διαβεβαίωσε ότι αυτή που έβλεπαν ήταν η συνολική δύναμη της πόλεως.

 

Αυτό το αντελήφθησαν οι Αθηναίοι στρατηγοί ή με κάποιον τρόπο το έμαθαν. Ίσως το διέρρευσαν οι αντίπαλοι για να τους κάμψουν το ηθικό και στον πανικό τους ή όφειλαν να χωρίσουν τη δύναμή τους στα δύο ή να πολεμήσουν αμέσως. Απεφάσισαν το δεύτερο, που ήταν και το ορθό. Τούτη είναι η αλήθεια και όχι οι ανοησίες που γράφτηκαν.

 

Η κίνηση του Δάτη απεδείχθη ένα τακτικό λάθος, αν και σχετικά δικαιολογημένο. Με το ιππικό στη μάχη, η εξέλιξη πιθανότατα θα ήταν διαφορετική. Όμως, οι βάλτοι της περιοχής, το στενό της πεδιάδας, που δεν επέτρεπε ευρέα περιθώρια ανάπτυξής του και η ανάγκη εφεδρείας – πιθανώς να μην προλάβαινε να το αποβιβάσει εκ νέου (το ιππικό) – τον έκαναν να μην ξαναθέσει στη μάχη το δυνατότερό του όπλο. Βλέποντας την αβελτηρία των Ελλήνων και ακούγοντας τον Ιππία, έκρινε ότι η αξιόλογη ποιοτική και η σχετική ποσοτική υπέροχή του πεζικού του αρκούσε.

 

Η κοινωνική σύνθεση

Το δεύτερο, αφανές όμως, μειονέκτημα των Περσών, το οποίο ουδείς έχει ανακαλύψει και αυτή είναι η καινοτομία της εισήγησής μου, πήγαζε από τη σύνθεση του στρατεύματος. Οι κοινωνίες, όπως ταξινομήθηκαν μέχρι σήμερα, μπορεί να ταξινομηθούν σε τρεις κατηγορίες: οι νομάδες, η πόλις - κράτος και η αυτοκρατορία.

 

Η πρώτη: Οι νομάδες είχαν στρατηγική που απέρρεε, ως εικός, από τη δομή τους. Διαρκείς επιθέσεις και υποχωρήσεις σε ένα αχανές πεδίο. Ποτέ σχεδόν η σύγκρουση δεν πραγματοποιείτο σε συγκεκριμένο τόπο. Εμπρός - πίσω, δεξιά - αριστερά, έτρεχαν δαιμονισμένα σε τεράστιο βάθος. Δέκα ή και δώδεκα άλογα άλλαζαν στη διάρκεια της μάχης.

 

Η δεύτερη: Αντιθέτως οι πόλεις, λόγω του μικρού μεγέθους τους, διέθεταν αξιόλογη οργάνωση και η συνοχή ήταν το δυνατό τους σημείο. Η φάλαγγα ποτέ δεν θα μπορούσε να προκύψει από τους νομάδες, όπως και από την αυτοκρατορία.

Η τρίτη, η αυτοκρατορία, έμοιαζε με κάτι ενδιάμεσο. Χαλαρή στρατιωτική παράταξη, που πολεμούσε σε σχετικά στενό χώρο, συντιθέμενη από ποικίλες φυλές και διαφορετικά όπλα, με ξεχωριστή στρατιωτική αποτελεσματικότητα το καθένα από αυτά.

Η περσική αυτοκρατορία στάθηκε ανίκανη να κυριαρχήσει επί της πρώτης κοινωνικής συγκρότησης, στα πλήθη των νομάδων. Ο Κύρος, ο Καμβύσης, ο Δαρείος απέτυχαν σε τρία διαφορετικά μέτωπα.

 

Έμενε η σύγκριση πόλεως και αυτοκρατορίας. Μέχρι τότε η τελευταία είχε επιβληθεί στη Φοινίκη και σε αυτές τις Μικράς Ασίας. Όλα έδειχναν ότι θα υπέτασσαν και την Ελλάδα. Εδώ ανεφύη η ιδιαιτερότητα.

Η χώρα νοτίως του Ολύμπου, και ιδιαίτερα νοτίως της Θεσσαλίας, αποτελείται από μικρές προβληματικές πεδιάδες. Σε κάθε μια είχε φυτρώσει και μια πόλη. Ως εκ τούτου καμιά δεν μπορούσε να επιβληθεί επί των υπολοίπων, με εξαίρεση τη Σπάρτη, η οποία όμως εξελίχθηκε σε ένα στρατοκρατούμενο καθεστώς, το οποίο διέθετε παρόν, παρελθόν, αλλά κανένα μέλλον, καθώς η στατικότητα του συστήματος την οδηγούσε μακροχρόνια στην παρακμή. Μόνο ευδόκιμους στρατιώτες. Αλλά οι λόγχες έχουν περιορισμένη δυνατότητα ισχύος σε βάθος χρόνου.

 

Συνεπώς οι Έλληνες έχουν ανακαλύψει, αναπόφευκτα, τη φάλαγγα. Ο ένας πολεμούσε δίπλα με τον άλλον, η ασπίδα του ενός κάλυπτε και τον σύντροφο. Οι Πέρσες επετίθεντο με έναν σύγχρονο τρόπο, όπως οι σημερινοί στρατοί. Εκτόξευαν ένα κινούμενο δάσος από βέλη, αντίστοιχο του σημερινού πυροβολικού, και μετά τους αποψιλωμένους και αποθαρρυμένους αντιπάλους πλησίαζαν οι ακοντιστές. Το ιππικό, τα σημερινά τεθωρακισμένα, ευέλικτο κύκλωνε και ορμούσε στα πλάγια ή τα μετόπισθεν. Αυτός ο τρόπος απεδείχθη ανεπαρκής απέναντι στους οπλίτες.

Ο Μιλτιάδης λοιπόν – γι’ αυτό υμνήθηκε τόσο, χάρις στην ιδιοφυΐα του – έδωσε το σύνθημα επίθεσης όταν οι πεζικάριοι βρέθηκαν στο βεληνεκές των τόξων, ζητώντας να το καλύψουν τρέχοντας, το δυνατόν συντομότερα, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι απώλειες. Έτσι θα έφερνε πρόσωπο με πρόσωπο άμεσα τους αντιμαχόμενους.

 

Αν προσέξει κανείς στα μουσεία τις στολές των Περσών και των Ελλήνων, θα αντιληφθεί το έρεβος. Οι μικρές πόλεις, που μάχονταν με νύχια και με δόντια για την ανεξαρτησία τους, είχαν μετατρέψει τον στρατιώτη σε κινητό φρούριο. Αγχέμαχα και εκήβολα όπλα, δηλαδή ασπίδες, κράνη, θώρακες, επιγονατίδες, δόρατα, ξίφη.

 

Οι Πέρσες, πολεμώντας με άλλον τρόπο, με ιππικό που διασπούσε τις γραμμές και κύκλωνε τον αντίπαλο, με βέλη που διέλυαν την παράταξη και, τέλος, με ένα ελαφρώς οπλισμένο πεζικό, με ξύλινη συνήθως ασπίδα, δόρυ, σπαθί και κράνος, επετύγχαναν απέναντι σε ομοίους. Όμως, όταν ο μέσος Αθηναίος, έστω και ποιοτικά κατώτερος από τον νεαρό Μήδο, βρέθηκε απέναντί του, η υπεροχή του οπλισμού του ήταν συντριπτική. Μόνο οι γηραλέοι στρατιώτες ήταν πιθανό να ηττηθούν.

Περαιτέρω ο Μιλτιάδης, ενισχύοντας τα άκρα – το αντίθετο έπρατταν όλοι οι νομάδες, από τους Ούννους μέχρι τους Σελτζούκους, αλλά και οι αυτοκρατορίες –, κύκλωσε το περσικό στράτευμα, αφού το κέντρο της ελληνικής παράταξης, παρά την οπλική υπεροχή του, λόγω ολιγανθρωπίας υποχώρησε.

 

Άρα: Η ανομοιότητα της κοινωνικής σύνθεσης μεταξύ της πόλεως και της αυτοκρατορίας είχε ως συνέπεια τη σύγκρουση της φάλαγγας των οπλιτών απέναντι στον χαλαρότερο σχηματισμό της αυτοκρατορίας. Η διαφορά οπλικού συστήματος, η οποία προέκυπτε ακριβώς από την απόκλιση αυτή – όλοι οι πολίτες επιστρατευόμενοι χρησιμοποιούσαν όπλα που τους καθιστούσαν κατάφρακτους – έδινε τη νίκη στις πόλεις - κράτη, εφ’ όσον βεβαίως δεν ανέκυπτε τεράστια δυσαναλογία μεταξύ των εμπλεκομένων.

 

Τούτο προέκυπτε ευκρινέστατα από το επίτευγμα των Μυρίων, που είναι σημαντικότερο από πλευράς στρατιωτικής ιστορίας. Αυτοί στα Κούναξα το 401 π.Χ. έβαλαν πλάτη στον Ευφράτη για να μην κυκλωθούν και, απέναντι σε πολλαπλάσιους Πέρσες, τους έτρεψαν σε φυγή. Βεβαίως τούτοι ήσαν επαγγελματίες στρατιώτες, με ISO 9000 στο σφάξιμο, και δεν μπορούσαν να συγκριθούν με τους κληρωτούς Αθηναίους.

ΣΥΝΤΟΜΗ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΜΑΡΑΘΩΝΑ...

Μαραθών

Η παραθαλάσσια πεδιάδα του Μαραθώνος απλώνεται στη βορειοανατολική πλευρά της Αττικής, από τo υπόλοιπο της οποίας χωρίζεται μέσω του Πεντελικού Όρους. Από πολύ νωρίς αποτέλεσε χώρο οικιστικής εγκατάστασης και συνέχισε να χρησιμοποιείται καθ’ όλη την διάρκεια της αρχαιότητας. Τα πρωιμότερα σωζόμενα κατάλοιπα ανάγονται στη Μέση Νεολιθική περίοδο (περ. 5.000-4.000 π.Χ.), ωστόσο η περιοχή απέκτησε ιδιαίτερη φήμη έπειτα από την περίτρανη νίκη των Αθηναίων επί των Περσών στην ομώνυμη μάχη του Μαραθώνος το 490 π.Χ.

Όταν οι Αθηναίοι έφθασαν στον Μαραθώνα για να αντιμετωπίσουν τους Πέρσες, στρατοπέδευσαν – σύμφωνα με τα λεγόμενα του Ηροδότου – σε ένα ιερό του Ηρακλέους, που βρισκόταν στο νότιο τμήμα της πεδιάδος, όπως μας επιβεβαιώνουν και δύο επιγραφές του 5ου αι. π.Χ. που βρέθηκαν εκεί η μία κοντά στην άλλη. Η δέ θυγατέρα του Ηρακλέους Μακαρία έδωσε το όνομά της στην πηγή της περιοχής.

Σε απόσταση περίπου 1,5 χιλιομέτρου προς βορράν βρισκόταν το πιο εξέχον από τα μνημεία της περιοχής, ο Τύμβος των Μαραθωνομάχων, ένας ογκώδης σωρός που σκέπασε τα αποτεφρωμένα λείψανα των 192 Αθηναίων που παραδίδεται ότι έχασαν την ζωή τους στην μάχη και θάφτηκαν στο σημείο όπου έπεσαν. Λίγο περισσότερο από 5,5 χιλιόμετρα μακρύτερα, βορειοανατολικά του τύμβου, εντοπίζεται το νότιο όριο του μεγάλου έλους (βάλτου) όπου θανατώθηκε η πλειοψηφία των 6.400 Περσών.

Αμέσως στα νότια του έλους ήρθαν στο φως τα ερείπια ενός μεσαιωνικού πύργου, εντός του οποίου αποκαλύφθηκαν τύμπανα κιόνων και ένα ιωνικό κιονόκρανο με τομές για την υποδοχή γλυπτού/ών στην κορυφή του, που χρονολογούνται στο α΄ ήμισυ του 5ου αι. π.Χ. και σχεδόν με σιγουριά αποδίδονται στο τρόπαιο νίκης που έστησαν οι Αθηναίοι στο καθοριστικό σημείο (τροπή) της μάχης. Ένας δεύτερος νεκρικός σωρός (τύμβος) στην γειτονική τοποθεσία Βρανά, ανεσκαμμένος μόνο κατά το ήμισυ, περιλάμβανε 11 τάφους ανδρών, που όλοι χρονολογούνται στον πρώιμο 5ο αι. π.Χ.· δεδομένης της θέσης και του περιεχομένου του μνημείου, μερικοί το ταυτίζουν με τον Τύμβο των Πλαταιέων, συμμάχων των Αθηναίων που σκοτώθηκαν και θάφτηκαν στο πεδίο της μάχης, όμως η υπόθεση αυτή παραμένει αμφιλεγόμενη. Τέλος, ο νικητής του Μαραθώνος Αθηναίος στρατηγός Μιλτιάδης,

ο οποίος κατά πάσα πιθανότητα ενταφιάσθηκε επίσης στο πεδίο της μάχης, αφιέρωσε στο ιερό του Διός στην Ολυμπία το χάλκινο κράνος που έφερε κατά την διάρκεια της πολεμικής αναμέτρησης για να ευχαριστήσει τον θεό για την ένδοξη νίκη.

Ο Μαραθών παρέμεινε σε χρήση για περισσότερα από 7.000 χρόνια, μέχρι και τους βυζαντινούς αιώνες. Ιδιαίτερη ακμή γνώρισε ξανά την εποχή του Ηρώδου του Αττικού (2ος αι. μ.Χ.), ο οποίος καταγόταν από την περιοχή και φρόντισε για την ανάπτυξή της.

Ο ΒΑΛΤΟΣ ΠΟΥ ΕΣΩΣΕ ΤΟΝ ΜΑΡΑΘΩΝΑ-Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΜΑΡΑΘΩΝΑ 490 π.Χ!

Η Μάχη του Μαραθώνα είναι ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της παγκόσμιας ιστορίας. 
Διεξήχθη το 490 π.Χ ανάμεσα στους Έλληνες και τους Πέρσες. Η έκβαση ήταν νικηφόρα για τους Αθηναίους και τους Πλαταιείς και με τη νίκη τους απετράπη η περσική εισβολή στην Ελλάδα. Πολλοί ιστορικοί και ερευνητές έχουν μελετήσει την στρατηγική στη μάχη του Μαραθώνα και προσπάθησαν να φωτίσουν τα στοιχεία της αναμέτρησης. Παρά τη σπουδαία σημασία της μάχης του Μαραθώνα, τα στοιχεία που διαθέτουμε για το πεδίο της μάχης είναι ελάχιστα και αποσπασματικά. Τα «μυστικά» αποκαλύπτονται Δυο Έλληνες ιστορικοί, ο Κ. Λαγός και ο Φ. Καρυανός, 

επιχειρούν με την έρευνά τους να απαντήσουν στο τι πραγματικά συνέβη στον Μαραθώνα και ανατρέπουν με στοιχεία όσα ξέραμε για την μάχη. Τα πρωτότυπα συμπεράσματά τους διατυπώνονται μέσα στο βιβλίο τους «Μάχη του Μαραθώνα, η ανατροπή» με επιχειρήματα, χάρτες και αναπαραστάσεις. Στο βιβλίο παρουσιάζονται για πρώτη φορά: Η ακριβής θέση του αθηναϊκού στρατοπέδου και των καταλοίπων του , η ακριβής θέση της ελληνικής παράταξης και η σύνθεση των δυνάμεών της, με σχέδια πάνω σε σύγχρονο οδικό χάρτη της περιοχής. Ο ακριβής χώρος στον οποίο διεξήχθη η περίφημη Μάχη, για πρώτη φορά με μοναδική ακρίβεια και τεκμηρίωση. Το ευφυές ελληνικό σχέδιο μάχης που οδήγησε στην εξόντωση των επίλεκτων δυνάμεων της περσικής αυτοκρατορίας, και ιδίως του πανίσχυρου ιππικού της. Αποκαλύπτεται η χρήση από τους Έλληνες του Μικρού Έλους (Μπρεξίζα) του Μαραθώνα ως μιας μεγάλης παγίδας προκειμένου να παρασυρθούν, να εγκλωβιστούν σε αυτήν και να εξοντωθούν στη συνέχεια οι επίλεκτες δυνάμεις της περσικής αυτοκρατορίας. Στο κύκλο οι εκβολές του έλους της Μπρεξίζας. 

Ο βαλτότοπος που «κόλλησαν» και ηττήθηκαν οι Πέρσες εκτεινόταν βορειότερα, εκεί όπου αργότερα αναπτύχθηκαν οι εγκαταστάσεις της αμερικανικής βάσης στη Νέα Μάκρη. 
Το βιβλίο με τους χάρτες κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Μένανδρος» . Το μυστικό σχέδιο των Ελλήνων Στο βιβλίο τονίζεται ο τρόπος με τον οποίο εξολοθρεύτηκε το αήττητο, μέχρι τότε, ιππικό της από τους Έλληνες, καθώς και η μεγάλη συμβολή των ελαφρά οπλισμένων στρατιωτών, Αθηναίων θητών και απελεύθερων σε αυτήν τη φάση της Μάχης. Ο ελληνικός στρατηγικός σχεδιασμός έθεσε ως πρώτο στόχο να εμποδίσει την προέλαση των Περσών από τον Μαραθώνα προς την Αθήνα και στη συνέχεια να παγιδεύσει και να εξουδετερώσει το περσικό ιππικό και τις επίλεκτες πεζές δυνάμεις του εισβολέα μέσα στο πέρασμα της Μπρεξίζας και το  Μικρό Έλος. Οι ερευνητές επισημαίνουν στο βιβλίο τους, ότι το βασικό πρόβλημα που απασχολούσε τους Αθηναίους διοικητές πριν από τη μάχη, ήταν ο τρόπος με τον οποίο θα επιτυγχανόταν η ακινητοποίηση και εξόντωση του περσικού ιππικού του ισχυρότερου όπλου που διέθετε ο Δάτις στον Μαραθώνα, δίχως όμως να έρθει σε επαφή με τους ρόλους των οπλιτών και των ελαφρά οπλισμένων στρατιωτών στην επικείμενη μάχη. Βάσει αυτής της τακτικής, η ελληνική οπλιτική φάλαγγα ανέλαβε να αποκρούσει τις δύο πτέρυγες της περσικής παράταξης και να αποκλείσει στη συνέχεια τη δίοδο διαφυγής των Περσών των Σακών από τον χώρο της παγίδευσής τους, στα μετόπισθεν του κέντρου της ελληνικής παράταξης. Η δράση των ελαφρά οπλισμένων ανδρών αποδείχτηκε η πλέον σημαντική για την ελληνική πλευρά στη Μάχη του Μαραθώνα, καθώς αυτοί παρέσυραν τις επίλεκτες περσικές δυνάμεις «ες την μεσογαίαν» μέσα στο πέρασμα της Μπρεξίζας, όπου και τις εξουδετέρωσαν σχεδόν ολοκληρωτικά. Με τη δική τους συμβολή έγινε κατορθωτή η πλήρης ανατροπή των συσχετισμών δυνάμεων και ρόλων Ελλήνων και Περσών: οι πανίσχυροι Πέρσες ιππείς και οι πεζοί στο κέντρο της περσικής παράταξης, παγιδεύτηκαν και εξοντώθηκαν μαζικά μέσα σε μια καλά στημένη παγίδα στο Μικρό Έλος του Μαραθώνα, εκεί όπου τα αθηναϊκά βέλη «βούτηξαν κυριολεκτικά μέσα στο αίμα των Περσών ιππέων.

«Η νότια ζωφόρος του Ναού της Αθηνάς Νίκης αλλά και η τοιχογραφία της Μάχης του Μαραθώνα στην Ποικίλη Στοά, κάνουν αναφορά στην παγίδευση και την εξουδετέρωση των Περσών μέσα στο Μικρό Έλος. Μετά το 490 φαίνεται πως οι Αθηναίοι χρησιμοποίησαν παρόμοια τακτική με εκείνη στη μάχη του Μαραθώνα και σε άλλες νικηφόρες μάχες», επισημαίνουν οι συγγραφείς. Διαβάστε εδώ: Η «άγνωστη» μάχη του Μαραθώνα. Ο Μιλτιάδης, ο στρατηγός της νίκης, πέθανε ατιμασμένος στη φυλακή και ο πολυνίκης ποιητής Αισχύλος ζήτησε στο μνήμα του να γράψουν μόνο ότι πολέμησε ως οπλίτης κατά των Περσών… Επίσης, οι συγγραφείς αποκαλύπτουν με ποιον τρόπο το γεγονός αυτό δημιούργησε ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις στην Αθήνα αμέσως μετά το 490 π.Χ., καθώς επέφερε την ενδυνάμωση της πρώτης Δημοκρατίας στον κόσμο. Καταδεικνύεται η άμεση σύνδεση της Μάχης του Μαραθώνα και της επικράτησης της Δημοκρατίας στην Αθήνα. Αναλύεται και τεκμηριώνεται για πρώτη φορά με ποιον ακριβώς τρόπο, αμέσως μετά τη Μάχη του Μαραθώνα, οι πτωχότεροι Αθηναίοι πολίτες, οι θήτες, πήραν σημαντικές εξουσίες που δεν διέθεταν πριν το 490 π.Χ., και πώς η πολιτική αυτή εξέλιξη ενδυνάμωσε τη Δημοκρατία και συνέβαλε στη ραγδαία άνοδο της Αθήνας στον ελληνικό κόσμο λίγα μόλις χρόνια αργότερα. Ο Δρ. Κωνσταντίνος Λαγός είναι καθηγητής Ιστορίας στη Σχολή Ικάρων, και ο Φώτης Καρυανός πτυχιούχος του Ιστορικού και του Αρχαιολογικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών....

Διαβάστε όλο το άρθρο: http://www.mixanitouxronou.gr/o-valtos-pou-esose-tin-athina-apo-tous-perses-nea-stichia-gia-ti-machi-tou-marathona-pos-i-ellines-pagidefsan-to-ippiko-ton-person-sto-elos-tis-n-makris-fotografies-ke-chartes-apo-ti-nea-erevna-to/

ΤΟ ΕΠΑΘΛΟ ΤΟΥ ΣΠΥΡΟΥ ΛΟΥΗ ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟ 2019-ΜΕΤΑ ΑΠΟ 100 ΧΡΟΝΙΑ!

Μετά από σχεδόν έναν αιώνα, επέστρεψε στην Ελλάδα- από τη Γερμανία- ένα αρχαίο ελληνικό αγγείο που είχε δοθεί ως έπαθλο στον Σπύρο Λούη.

Πρόκειται για τον μελανόμορφο σκύφο του 6ου αιώνα π.Χ., με παράσταση αγώνα δυο δρομέων, υπό το βλέμμα των κριτών, το οποίο είχε δώσει ως δώρο ο αρχαιοπώλης Ιωάννης Λάμπρος στον Σπύρο Λούη, μετά τη μεγαλειώδη νίκη του στον μαραθώνιο των Ολυμπιακών αγώνων του 1896 στην Αθήνα. Από τότε, ήταν άγνωστη η τύχη του λεγόμενου «Σκύφου του Λούη». Είναι ένα από τα δύο έπαθλα που δόθηκαν στον Σπύρο Λούη. Το άλλο είναι το αργυρό κύπελλο που σήμερα βρίσκεται στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

Το 2014, ο Γιώργος Καββαδίας, Προϊστάμενος του Τμήματος Συλλογών Αγγείων και Έργων Μικροτεχνίας και Μεταλλοτεχνίας του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, αντλώντας πληροφορίες από δημοσιεύματα της εποχής και τη σχετική με τους Ολυμπιακούς Αγώνες βιβλιογραφία, εντόπισε ένα αγγείο που είχε πολλά κοινά στοιχεία με τον «σκύφο του Λούη», στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Πανεπιστημίου του Μίνστερ στη Γερμανία.
 
Το αγγείο αυτό ανήκε στη συλλογή του αμφιλεγόμενου Γερμανού φιλολόγου και συλλέκτη Βέρνερ Πέεκ, ο οποίος είχε ζήσει στην Αθήνα από το 1930 ως το 1937. Το 1934, ο σκύφος βγήκε λαθραία από την Ελλάδα, κρυμμένος στα διπλωματικά κιβώτια του Χέρμαν Γκέρινγκ, μετά την επίσκεψη του τελευταίου στη χώρα μας, εξήγησε ο κ. Καββαδίας. Το Πανεπιστήμιο του Μίνστερ είχε αγοράσει ολόκληρη τη συλλογή του το 1986. Από την έρευνα του κ. Καββαδία, με τη στήριξη του πανεπιστημίου, διαπιστώθηκε ότι ο σκύφος που βρισκόταν εκεί ήταν το δώρο που είχε λάβει ο Σπύρος Λούης για τη νίκη του το 1896.
Το μεσημέρι της Τετάρτης, ο πρύτανης του πανεπιστημίου του Μίνστερ παρέδωσε το αγγείο στην υπουργό Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη. Ο «σκύφος του Λούη» θα εκτεθεί στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου 2020, ενώ από τον Μάρτιο του 2020- με αφορμή την αφή της Φλόγας για τους Ολυμπιακούς αγώνες του Τόκιο- θα εκτεθεί μόνιμα στο Μουσείο της Ιστορίας των Ολυμπιακών Αγώνων, στην αρχαία Ολυμπία.

Πηγή: iefimerida.gr

O 7ος Άθλος του Μυθικού θησέα! στο Μαραθώνα και ο συμβολισμός!

Ο επόμενος άθλος του Θησέα μετά την εξόντωση του ληστή Προκρούστη γιού του Ποσειδώνα ήταν η αιχμαλωσία ενός ταύρου στην περιοχή του Μαραθώνα, που σύμφωνα με μία εκδοχή ήταν εκείνος που αναδύθηκε από τη θάλασσα στην Κρήτη με τον οποίο έσμιξε η βασίλισσα Πασιφάη γυναίκα του Μίνωα, γεννώντας το μυθικό πλάσμα Μινώταυρο. 
Τον ταύρο τον είχε φέρει ο Ηρακλής από την Κρήτη μετά από εντολή του Ευρυσθέα. Στο δρόμο για τον Μαραθώνα έπιασε καταιγίδα και τον Θησέα φιλοξένησε μία ηλικιωμένη γυναίκα η Εκάλη (σε αυτή οφείλει το όνομα της η σημερινή ομώνυμη περιοχή), θέλοντας να τον ευχαριστήσει επειδή είχε σκοτώσει τον Κερκύονα, θύματα του οποίου ήταν και οι δύο γιοι της. Η δολοφονία του Κερκύωνα ήταν  5ος άθλος του Θησέα που έλαβε χώρα στην Ελευσίνα-Στην Ελευσίνα ο Θησέας νίκησε άλλον ένα γιο του Ποσειδώνα τον Πυγμάχο Κερκύονα. 
Ο Κερκύονας προκαλούσε τους διαβάτες σε μάχη μέχρι θανάτου. Ο Θησέας τον σήκωσε ψηλά και τον προσεδάφισε με τόση δύναμη, που σκοτώθηκε- Ο ταύρος που αιχμαλώτισε ο Θησέας ήταν και ενα απο τα προηγούμενα κατορθώματα και του Ηρακλέως. 

Αφού ο Ηρακλής συνέλαβε τον ταύρο της Κρήτης, κατόπιν εντολής του Ευρυσθέα τον έφερε στην Αργολίδα, αλλά κατόπιν όμως τον άφησε ελεύθερον. Το τέρας επορεύθη προς βορρά, τελικώς εγκατεστάθηκε στα περίχωρα του Μαραθώνα, στα οποία επροξενούσε μεγάλες καταστροφές.

Σύμφωνα με έναν μύθo, ο Αιγέας βασιλιάς της Αθήνας εξαπέστειλε κατά του τρομερού ζώου το γιό του Μίνωα, τον Ανδρόγεων. Αυτός, στους αγώνες των Παναθήναιων είχε νικήσει σε όλα τα αγωνίσματα που είχαν προκηρυχθεί επί τη ευκαιρία των εορτών. Στην προσπάθειάν του όμως κατά του ταύρου, απέτυχε και έχασε την ζωή του.
Με την σειράν του εξεστράτευσε κατά του τέρατος ο Θησέας κατα παραγγελία του Αιγέα αλλά και για να αποδείξει πως είναι ο γιός του. Καθ’ οδόν εδέχθη να φιλοξενηθεί από μίαν γραίαν, ονομαζομένην Εκάλην ή Εκαλίνην, η οποία υπεσχέθη να προσφέρη θυσίαν στον Δία (όπως ήδη αναφέραμε και παραπάνω), αν ο νεαρός ήρως επετύγχανεν στην αποστολή του. Η Εκάλη επέθανε όμως προ της επιστροφής του Θησεώς, ο οποίος κατόπιν τούτου εθέσπισεν στη μνήμην της μίαν εορτή προς τιμήν του Εκαλίου Διός (προστάτου της Εκάλης).
Χωρίς να κάνη χρήσιν των όπλων του, ο Θησεύς συνέλαβε τον ταύρο, τον έφερε στην Αθήνα και τον περιέφερε ―λέει ο Πλούταρχος― ανά την πόλιν και τον θυσίασε όπως ήδη είπαμε πιο πάνω στον Δελφίνιον Απόλλωνα.

Τι συμβολίζει όμως η αιχμαλωσία του Ταύρου και η εξόντωση του Μινώταυρου?

Στoν έβδομο άθλο ο Θησέας αιχμαλώτισε τον ταύρο που είχε φέρει ο Ηρακλής στον Μαραθώνα ύστερα από εντολή του Μίνωα, τον οποίο θυσίασε στο βωμό του Ηλιακού Θεού Απόλλωνα που συμβολίζει την ακτινοβόλα όψη της ψυχής του. 
Αυτός ο άθλος θα πρέπει να ερμηνευτεί σε σχέση με τον όγδοο που δεν ειναι άλλος απο την εξόντωση του Μινώταυρου, καθώς τους συνδέει η πάλη ενάντια σε ταύρο. 
Ο Θησέας συμβολίζει τον συνειδητό εαυτό που είναι αρκετά δυνατός για να αντιμετωπίσει τα «θηρία», δηλαδή τα πρωτόγονα ένστικτα. 

Ο Μινώταυρος όπως και όλα τα τερατόμορφα όντα στην μυθολογία εκπροσωπούν τα ζωώδη πάθη, τις ψυχικές αδυναμίες, ελαττώματα, διαστροφές και φοβίες, που διαλύονται όταν έρθούν στο φως του Ήλιου, όταν δηλαδή φωτισθούν τα αίτια τους από την εσωτερική γνώση (Ήλιος - Απόλλωνας ). 

Χωρίς στη δύναμη «μετουσίωσης της συνείδησης» σε αυτό το μονοπάτι, ο μύστης κινδυνεύει να εγκλωβιστεί στις κατώτερες όψεις της δημιουργικότητας, που σχετίζονται με τη σεξουαλικότητα. Ο Ταύρος εκπροσωπεί επίσης την μητριαρχική κοινωνία, και τον κόσμο του άλλου «έτερου» κόσμου, της μαγείας και των αόρατων δυνάμεων της Σελήνης, καθώς τα κέρατα του συμβολίζουν το φεγγάρι. Ο Λαβύρινθος συμβολίζει το υποσυνείδητο, και τις ανεξερεύνητες όψεις και δυνατότητες του Νου. Ένας κόσμος σκοτεινός, άγνωστος, φοβερός, και ανεξερεύνητος. Εάν κάποιος προσπαθήσει να εισέλθει εκεί απροετοίμαστος, θα βρεθεί αντιμέτωπος με ένα «τέρας», που δεν είναι άλλο από τα πρωτόγονα και ανεξέλεγκτα ένστικτα. 

Η λέξη Λαβύρινθος προέρχεται από την λέξη «λάβρυς», που σημαίνει διπλός πέλεκυς. Ο διπλός πέλεκυς είναι επίσης ένα σεληνιακό σύμβολο.

Ο μίτος της Αριάδνης (Άρι= πολύ αδνή= αγνή σκέψη) εξασφαλίζει τον δρόμο της εξόδου στον Θησέα. Ίσως ο Κρητικός Λαβύρινθος να υπήρξε μια μυητική τελετή καθόδου και της επακόλουθης ανόδου από τον Κάτω Κόσμο, μια τελετουργική διαδικασία θανάτου και αναγέννησης. Ήταν εκείνη που οδηγούσε τον μυούμενο στον θάνατο και εκείνη που του δίδασκε τον τρόπο για να επιστρέψει!
Αυτό ίσως ενισχύεται από το γεγονός πως ο Μινώταυρος λεγόταν και Αστέριος (Σε απεικονίσεις παρουσιάζεται με το σώμα του διάστικτο από άστρα). 

Με το ίδιο αυτό όνομα προσφωνούνταν και ο Διόνυσος σαν αγόρι και παιδί των μυστηρίων. Ο Διόνυσος φαίνεται να ταυτίζεται στην ουσία του με τον Μινώταυρο. Γενικότερα όπου η μινωική επιρροή υπήρξε έντονη, ο Διόνυσος λατρευόταν ξεκάθαρα ως ταύρος.

Σκοτώνοντας ο Θησέας τον Μινώταυρο, νίκησε τον προηγούμενο «εαυτό του» και αφού πέρασε το κατώφλι του θανάτου, αντίκρισε τον Αστέριο, τον Θείο/Διονυσιακό αναγεννημένο στην υπέρτατη γνώση εαυτό του με τη μορφή του ουράνιου, συμπαντικού παιδιού. Έτσι -πάντα υπό την καθοδήγηση της Αριάδνης αναδύθηκε ένας νέος ολοκληρωμένος άνθρωπος.

Αφού ο Θησέας σκότωσε τον Μινώταυρο, πήρε μαζί του την Αριάδνη που τον βοήθησε, αλλά περνώντας από τη Νάξο την εγκαταλείπει, εφόσον εκεί τελείται «Ιερός Γάμος» της Αριάδνης με τον Διόνυσο. 

Ιστορικά είναι προφανές πως ο μύθος περιγράφει επίσης ένα μεταίχμιο εποχής, καθώς ο Μινώταυρος είναι εκπρόσωπος ενός μητριαρχικού και «χθόνιου» ιερατείου. Πεθαίνει από τον Θησέα, κομιστή του πατριαρχικού Ολύμπιου ιερατείου, και την θέση του παίρνει ο Θεός της έκστασης Διόνυσος που κάνει γυναίκα του την «αγνή κόρη-παρθένα». Ο Διόνυσος όμως είναι ταυτόχρονα και χθόνιος Θεός. Από τις πρώτες ζωομορφικές μορφές του Διονύσου την πρώτη θέση κατέχει ο Ταύρος. Στις «Βάκχες» ο Χορός τον αποκαλεί σαν ταύρο, και ο Πενθέας τον βλέπει να έρχεται σαν ταύρος.

Στον Ορφικό μύθο ο Διόνυσος παιδί του Δία και της Περσεφόνης (Θεάς του κάτω κόσμου) ως μωρό «Ζαγρεύς» (κυνηγό των ψυχών), κοίταζε ένα καθρέφτη (η αντίληψη όχι των πραγματικών καταστάσεων και όντων αλλά μία ψευδής αντανάκλαση...) Εκείνη ακριβώς τη στιγμή οι Τιτάνες όρμησαν καταπάνω του με τα μαχαίρια τους, για να τον σκοτώσουν. Τότε ο μικρός Θεός για να τους αποφύγει άρχισε να μεταμορφώνεται: έγινε έφηβος Δίας, Κρόνος, φίδι με κέρατα, άλογο, τίγρη, ταύρος. Η Ήρα παρ' όλα αυτά ενθαρρύνει τους Τιτάνες να μη διστάσουν, κι έτσι με διαταγή της κομματιάζουν το Ζαγρέα την ώρα που είχε τη μορφή ταύρου, έβρασαν το κρέας του και το έφαγαν. 

Ο Δίας οργίστηκε τόσο, ώστε κατακεραύνωσε τους Τιτάνες και τους έστειλε στα Τάρταρα. Από την στάχτη τους γεννήθηκε το ανθρώπινο γένος το οποίο έφερε μέσα του το θεϊκό στοιχείο καθώς οι Τιτάνες είχαν φαει τον Θεό. Ο Διόνυσος ο Ζαγρεύς πεθαίνει ως χθόνια θεότητα και ανασταίνεται ως «Διόνυσος ο Ελευθερέας» δηλαδή ως ελευθερωτής των ανθρωπίνων ψυχών, από τα δεσμά της ύλης. Ο θάνατος του Διόνυσου του Ζαγρέα συμβολίζει, τον θάνατο της τιτανικής του φύσεως. Κατ’ αντιστοιχία στο ανθρώπινο επίπεδο ο θάνατος της τιτανικής του φύσης συμβολίζει τον θάνατο των παθών του, δηλαδή την αποβολή των ελαττωμάτων του. Κατόπιν ανασταίνεται και μεταμορφώνεται σε ουράνια θεότητα, τον Διόνυσο τον Ελευθερέα. 

Ο Ορφικός Διόνυσος είναι κάτοχος και φύλακας των μυστηρίων της ζωής και του θανάτου, το θείο πνεύμα σ’ εξέλιξη μέσα στο σύμπαν, η καρδιά του οποίου πρέπει να αναζητηθεί με σκοπό την αναγέννηση του ανθρώπινου πνεύματος και την εξάγνιση της ψυχής. Γι’ αυτό και επονομάζεται και «Ζαγρεύς», δηλαδή κυνηγός που «κυνηγάει» τις ψυχές και τις οδηγεί προς την έξοδο από το σώμα ώστε να φτάσουνε στη «θέωση».

Στη λατρεία του Διόνυσου «Ζαγρέα» θυσίαζαν ταύρους, επειδή άρεσε στο θεό να μεταμορφώνεται σε ταύρο. Οι μύστες τρώγοντας τις ωμές σάρκες του ταύρου πίστευαν πως αφομοίωναν τη σάρκα του ίδιου του θεού και ότι έτσι έρχονταν σε απόλυτη επικοινωνία μαζί του. Μετά το θάνατό τους πίστευαν πως θα τους αναγνώριζε ο «Διόνυσος Ζαγρέας», και χάρη σ’ αυτόν θα ζούσαν σε άλλα σώματα, καθώς οι ορφικοί πίστευαν στη μετεμψύχωση.

ΡΑΜΝΟΥΝΤΑ-Ο ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ ΠΟΥ ΓΕΝΝΗΣΕ ΤΟ ΜΥΘΟ ΤΗΣ ΩΡΑΙΑΣ ΕΛΕΝΗΣ!

Στην κοιλάδα του Λιμικού στο βορειοανατολικό άκρο της Αττικής δίπλα από τον Ευβοϊκό κόλπο σώζονται τα ερείπια του αρχαίου δήμου του Ραμνούντος.

Εδώ βρίσκεται το περίφημο ιερό της Νεμέσεως που αποτελεί το σημαντικότερο ιερό της θεότητος στον ελλαδικό χώρο. Η θεά μοιάζει πολύ με την Άρτεμη και ίσως να αντιπροσώπευε μια τοπική της μορφή. Για να την κάνει δική του ο Δίας μεταμορφώθηκε σε κύκνο ενώ εκείνη είχε πάρει τη μορφή χήνας. Μετά την ένωση τους η Νέμεσις γέννησε ένα αυγό το οποίο δόθηκε στη Λήδα η οποία εκκολάπτει μέσα από αυτό την Ωραία Ελένη και τους Διόσκουρους.

Η περιοχή του Ραμνούντα κατοικείται συνεχώς από τη νεολιθική περίοδο. Ο Ραμνούς αναφέρεται από τον γεωγράφο Σκύλακα ως σημαντικό οχυρό. Το ιερό του είχε αποκτήσει μεγάλη φήμη. Ο αρχαϊκός ναός της Νεμέσεως καταστράφηκε από τους Πέρσες κατά την εισβολή του 480/479 π.Χ. όπως και τόσα άλλα κτίσματα της Αττικής. Το άγαλμα της θεότητας το είχε φιλοτεχνήσει ο Φειδίας. Το μάρμαρο είχαν φέρει οι Πέρσες και το προόριζαν για να φτιάξουν τρόπαιο ύστερα από την κατάληψη της Αθήνας. Βέβαια οι Πέρσες δεν κατέλαβαν ποτέ την Αθήνα. Το ιερό της Νέμεσης του Ραμνούντα είχε υποκινήσει τον αθηναϊκό στρατό να πολεμήσει στον Μαραθώνα. Το φρούριο του Ραμνούντα, όπως και αυτό του Σουνίου στη νότια άκτη της Αττικής, πιστεύεται πως κατασκευάστηκε κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου για τον έγεγχο των πλοίων που μετέφεραν σιτηρά προς την Αθήνα. 


Το 322 π.Χ. ο ναύαρχος του Μακεδονικού στρατού Κλείτος αποβίβασε στρατό στο Ραμνούντα. Από εκεί τον εκδίωξε ο Φωκίων που κατέλαβε το φρούριο. Το 296 π.Χ. το φρούριο το κατέλαβε ο Δημήτριος ο Πολιορκητής. Στους ελληνιστικούς χρόνους αρχίζει η παρακμή. Ο Πλίνιος αναφέρει ότι επισκέφτηκε το Δήμο του Ραμνούντα στα μέσα του 1ου αι. μ.Χ. Για το ναό του Ραμνούντα ενδιαφέρθηκε και ο Ηρώδης ο Αττικός που ίσως χρηματοδότησε την επισκευή του. Ο τόπος εγκαταλείπεται σταδιακά, αλλά μέχρι τον 4ο αι. μ.Χ. οι ναοί της Νέμεσης εξακολουθούν να διατηρούνται. Στα τέλη του 4ου αι. μ.Χ. τοποθετείται η καταστροφή του αγάλματος της θεάς από τους χριστιανούς. 

Οι πρώτες ανασκαφές έγιναν από τους Dilettanti το 1813 και από τον Δημ. Φίλιο το 1880. Το 1958 πραγματοποιήθηκε μια σύντομη έρευνα από τον Ε.. Μαστροκώστα. Από το 1975 ως σήμερα ο αρχαιολογικός χώρος του Ραμνούντα ανασκάπτεται και μελετάται συστηματικά με χρηματοδότηση της Αρχαιολογικής Εταιρείας υπό τη διεύθυνση του Β. Πετράκου.

ΟΙ ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΠΥΡΓΟΙ ΤΟΥ ΜΑΡΑΘΩΝΑ!

                                ΠΥΡΓΟΣ ΤΗΣ ΟΙΝΟΗΣ
Οι άγνωστοι Πύργοι γύρω από την λίμνη του Μαραθώνα. Που βρίσκονται τα εντυπωσιακά απομεινάρια της Φραγκοκρατίας και της οχύρωσης της αρχαίας Αθήνας. Επικοινωνούσαν μεταξύ τους και προστάτευαν από τις επιδρομές... 
Στην περιοχή του Βαρνάβα της Αττικής βρίσκονται δύο πύργοι οι οποίοι κατασκευάστηκαν σε δύο διαφορετικές περιόδους της ιστορίας. Στην αρχική φωτογραφία εικονίζεται ο αρχαιοελληνικός που χρονολογείται από τον 5ο αιώνα π.Χ. Αποτελούσε τμήμα της βόρειας οχύρωσης των Αθηναίων και χρησίμευε ως αμυντικός πύργος, φυλάκιο και φρυκτωρία. Ο άλλος πύργος βρίσκεται σε πολύ μικρή απόσταση, περί τα 500 μέτρα και εκτιμάται ότι χτίστηκε επί Φραγκοκρατίας, μάλλον τον 13ο ή 14ο αιώνα. Δεδομένου ότι ο πύργος ήταν σχετικά μεγάλος και καλοχτισμένος, πιθανότατα χρησίμευε σαν τόπος κατοικίας κάποιου τοπικού άρχοντα. Παράλληλα ήταν μέρος ενός αμυντικού δικτύου πύργων που είχαν οπτική επαφή μεταξύ τους και που προστάτευαν την ανατολική Αττική από επιδρομές πειρατών κυρίως.... 
 ΠΥΡΓΟΣ ΣΤΟ ΒΑΡΝΑΒΑ



Οι διαστάσεις του πύργου είναι 5,40 μέτρα επί 9,46  και το μέγιστο ύψος του σήμερα είναι περί τα 11 μέτρα. Οι τοίχοι έχουν πάχος 0,91μ. Η είσοδος, που δεν σώζεται, πρέπει να ήταν στο δεύτερο όροφο. Υπάρχει ένα άνοιγμα χαμηλά στη δυτική πλευρά που πρέπει να δημιουργήθηκε πολύ μεταγενέστερα. Το ισόγειο είχε θολωτή οροφή που δεν διασώζεται, διακρίνονται όμως τα αψιδωτά στηρίγματά της. Το ισόγειο χωριζόταν σε δύο χώρους από έναν τοίχο στη μέση πάχους 62 εκατοστών. Ο τοίχος αυτός επεκτεινόταν, απ’ ό,τι φαίνεται και στον πρώτο όροφο, παρόλο που ελάχιστα σώζονται από τους επάνω ορόφους. Στους τοίχους υπάρχουν διάφορα ανοίγματα, σχισμές και κόγχες. Στο μέσο κάθε πλευράς, στο ύψος του δευτέρου ορόφου υπήρχε από ένα μεγάλο ορθογώνιο παράθυρο χωρίς πλαίσιο. Η Λίμνη με τους Πύργους Στην ευρύτερη περιοχή που συνορεύει με την Λίμνη του Μαραθώνα καταγράφονται και άλλοι πύργοι που συνδέονται με την φραγκική κυριαρχία. Οι κατασκευές έγιναν όταν δεν υπήρχε η τεχνητή λίμνη του Μαραθώνα, παρά μια μικρή κοιλάδα που τη διέσχιζε ο ποταμός Χάραδρος. Ερείπια μεσαιωνικού πύργου βρίσκονται στη περιοχή Γαϊτάνα, στη βόρεια όχθη της Λίμνης του Μαραθώνα και μόλις 20 μέτρα απόσταση από τα νερά της λίμνης...
 ΑΡΧΑΙΚΟΙ ΠΥΡΓΟΙ ΤΟΥ ΒΑΡΝΑΒΑ


Πύργος Γαϊτάνας ή Παλιόπυργος. Μόνο ο βορειοδυτικός και βορειοανατολικός τοίχος σώζονται.  Οι διαστάσεις του πύργου είναι 4,18 επί 5,40 μέτρα. Το πάχος των τοίχων είναι μεταξύ 80-85 εκατοστών. Το μέγιστο σωζόμενο ύψος είναι 3,10 μέτρα. Ο πύργος είναι χτισμένος με αργόλιθους και κεραμικά στοιχεία που συνδέονται με ασβεστοκονίαμα. Πληροφορίες από τον Καστρολόγο και φωτογραφίες από Ιωάννη Δέδε. Το πιο πιθανό είναι ο Πύργος Γαϊτάνας να κτίστηκε στο δεύτερο μισό του 13ου αιώνα όταν την περιοχή διαφέντευαν οι De LaRoche. Υπλογίζεται ότι θα χτίστηκε περίπου το 1250 μ.Χ. από τον ιδρυτή της οικογένειας, Όθωνα Ντε λα Ρος, ο οποίος έγινε άρχοντας του Δουκάτου των Αθηνών, που περιελάμβανε την Αττική, τη Θήβα και τα περίχωρα της. Παρόμοιο Πύργο ανέγειρε κοντά στο χωριό του Μαραθώνα στο σημείο που ξεκινά το φαράγγι της Οινόης. Ο Πύργος αυτός έχει αναστηλωθεί και είναι θαυμάσιο αξιοθέατο της περιοχής.... 
Οι πύργοι είχαν μεταξύ τους οπτική επαφή και επικοινωνούσαν. Το δίκτυο συμπλήρωναν δύο ακόμα που σήμερα δεν υπάρχουν. Ο πύργος της «Γούρμας Ανδριωμένης» και του Καλεντζίου (Βόθωνας). Και οι δύο πύργοι δεν υπάρχουν πλέον.... 
 ΠΥΡΓΟΣ ΓΑΙΤΑΝΑΣ Η ΠΑΛΙΟΠΥΡΓΟΣ

“Oυκ εά με καθεύδειν το του Μιλτιάδου τρόπαιον”

Το τρόπαιο των Αθηναίων στο Μαραθώνα -περιοχή πεδιάδας - τοποθεσία Παναγία Μεσοσπορίτισσα ήταν σύμβολο νίκης που τοποθετείτο μετά τη μάχη στο σημείο ακριβώς εκείνο που ο εχθρός τράπηκε σε φυγή.

Σύμφωνα με τον Παυσανία, το του Μιλτιάδου τρόπαιο, ήταν κατασκευασμένο από λευκό μάρμαρο, σε αντίθεση με τα πρόχειρα, ξύλινα,  τρόπαια των μαχών ανάμεσα στις ελληνικές πόλεις. Ανακαλύφθηκε το 1966 (μόνο το κιονόκρανο και τμήματα τεσσάρων σπονδύλων). Το Τρόπαιο έχει μήκος 10 μέτρα και ανακατασκευάστηκε πρόσφατα από νέο μάρμαρο.

Έχει τοποθετηθεί στην πεδιάδα που διεξήχθη η ιστορική μάχη του Μαραθώνα. Βρίσκεται δίπλα στον αμπελώνα και το οινοποιείο Σκουζέ όπου φαίνεται να έχει βρεθεί πλήθος οστών που ανήκαν σε εκατοντάδες νεκρούς, προφανώς από τους νεκρούς Πέρσες.

Κάτω από το χώμα του Τρόπαιου, λοιπόν,  βρίσκεται το σημείο των μεγαλύτερων μαχών των Ελλήνων εναντίον των Περσών.

”Ουκ εα με καθεύδειν το του Μιλτιάδου τρόπαιον”

Ο Πλούταρχος αναφέρει πως ο Θεμιστοκλής, όταν τον ρώτησαν για την αλλαγή στον τρόπο της ζωής του, ύστερα από την περίλαμπρη νίκη του Μιλτιάδη στον Μαραθώνα, έλεγε: ” ως καθεύδειν αυτόν ουκ εώη το Μιλτιάδου τρόπαιον”, δηλαδή πως δεν τον άφηνε να ησυχάσει το τρόπαιο (η νίκη) του Μιλτιάδη (στον Μαραθώνα). Η απάντηση έμεινε παροιμιώδης και λέγεται, όταν κατόρθωμα άλλου γίνεται κίνητρο για τη δική μας προσπάθεια και δραστηριότητα.  Στον Θεμιστοκλή είχε σαν αποτέλεσμα τη μεγάλη νίκη στη ναυμαχία της Σαλαμίνας, που ήταν πράγματι δικό του κατόρθωμα…

Άγιος Σωκράτης

Στον ίδιο χώρο βρίσκεται και μία εκκλησία (γιατί άραγε;) με το όνομα Παναγία η Μεσοσπορίτισσα εντός της οποίας βρίσκεται μια αγιογραφία, ολόσωμη σε διαστάσεις ανθρώπου, που απεικονίζει τον … Άγιο Σωκράτη!
   

Επίλογος

Όλος ο σημαντικός αυτός τόπος είναι παρατημένος. Κομμάτια αρχαίων μελών βρίσκονται διασκορπισμένα παντού, η ταλαιπωρημένη επεξηγηματική πινακίδα έχει διαλυθεί κάτω από τον καυτό ήλιο και η ιστορικήσημασία του χώρου καταπιέζεται μέσα στον περίβολο χώρο της ξένηςπρος την φύση, την ιστορία και το νόημα του μνημείου, εκκλησίας…